- Xạ đen là cây thân gỗ mọc leo thành bụi, dài trung bình 5 -7m có khi tới hàng chục mét, thân già vỏ nâu đốm trắng, chồi và lá non có màu tím đỏ. 

- Lá đơn mọc cách, hình trái xoan dài 10-20cm, rộng 5-10cm, trên mặt lá xanh đậm, mặt dưới lá xanh nhạt, mép lá có răng cưa. Gân mạng lưới hình lông chim, có một gân chính ở giữa và 10-15 gân phụ. Chiều dài cuống lá biến động trong khoảng 0,8cm đến 1,4cm.

- Xạ đen ra hoa trong khoảng thời gian từ tháng 3 tới tháng 5. Hoa dạng hình xim, mọc cụm ở đầu cành hay ở nách lá. Tràng hoa màu trắng, dính liền nhau ở phía dưới, phân 5 cánh ở nửa phía trên, dài 5-10cm, đường kính 4 -6cm, có lông mịn. Lá bắc hình dải đến hình ngọn giáo, dài 3-10mm, tồn tại. Hoa nhỏ, có cuống dài 1,5-3mm. Đài hoa màu nâu, cao 1,5 -2,5mm, 5 thuỳ, có lông mịn. Tràng màu trắng, phần dưới dính liền thành hình phễu, dài 3,5 -4mm, họng rộng 5mm, 5 thuỳ hình trứng hay tam giác, dài 2-2,5mm. Nhị 5, chỉ nhị dài 3,5 -4mm, đính cách gốc tràng khoảng 1mm. Bao phấn hình mũi tên, dài khoảng 1mm. Bầu gần hình cầu. Vòi nhuỵ dài 3-4mm, xẻ nhánh dài khoảng 1mm.

- Cây ra quả vào khoảng thời gian từ tháng 8 đến tháng 9. Quả chín khoảng tháng 10 tới tháng 11. Quả non màu xanh, khi chín chuyển sang màu vàng. Quả nang hình trứng, dài cỡ 1cm, nổ thành 3 mảnh. Khi chín màu đỏ hay màu cam, đường kính 3-4mm. Mỗi quả có 4 hạch, mỗi hạch chứa một hạt